Στις 8 Νοεμβρίου 2025, το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών εξέδωσε απόφαση με την οποία αναστέλλεται προσωρινά η καταβολή επιδομάτων τροφίμων μέσω του ομοσπονδιακού προγράμματος SNAP (Supplemental Nutrition Assistance Program). Η απόφαση αφορά περίπου 42 εκατομμύρια πολίτες χαμηλού εισοδήματος και ελήφθη έπειτα από προσφυγή της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, επικαλούμενης δημοσιονομικούς περιορισμούς λόγω παρατεταμένου shutdown. Η εξέλιξη αυτή έχει προκαλέσει έντονες πολιτικές και κοινωνικές αντιδράσεις, ενώ αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά τη δημόσια συζήτηση γύρω από την κοινωνική πολιτική και τη διαχείριση των κρατικών πόρων.

Χρονικό της απόφασης
Η δικαστική διαδικασία ξεκίνησε με αίτημα του Υπουργείου Δικαιοσύνης, το οποίο ζήτησε την αναστολή προηγούμενης εντολής κατώτερου δικαστηρίου που απαιτούσε τη συνέχιση της χρηματοδότησης του SNAP μέσω αποθεματικών κεφαλαίων. Η κυβέρνηση υποστήριξε ότι η χρήση αυτών των κεφαλαίων χωρίς έγκριση του Κογκρέσου παραβιάζει τις αρχές δημοσιονομικής διαχείρισης. Το Ανώτατο Δικαστήριο, με πλειοψηφία δικαστών που έχουν διοριστεί από συντηρητικές κυβερνήσεις, αποδέχθηκε το αίτημα, επικαλούμενο την ανάγκη σεβασμού των θεσμικών ορίων και της εκτελεστικής εξουσίας. Η απόφαση εκδόθηκε με συνοπτικές διαδικασίες, χωρίς ακρόαση κοινωνικών φορέων, γεγονός που προκάλεσε περαιτέρω αντιδράσεις.

Αιτίες και αφορμές της απόφασης
Η βασική αιτία της απόφασης ήταν η αδυναμία ψήφισης του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού, η οποία οδήγησε σε παρατεταμένο shutdown. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αναστολή χρηματοδότησης πολλών κοινωνικών προγραμμάτων, μεταξύ των οποίων και το SNAP. Η κυβέρνηση υποστήριξε ότι τα αποθεματικά κεφάλαια που είχαν προβλεφθεί για έκτακτες ανάγκες δεν επαρκούν για την πλήρη κάλυψη των επιδομάτων και ότι η χρήση τους χωρίς κοινοβουλευτική έγκριση θα δημιουργούσε προηγούμενο που θα έθετε σε κίνδυνο τη δημοσιονομική ισορροπία. Το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι η εκτελεστική εξουσία δεν υποχρεούται να συνεχίσει την καταβολή επιδομάτων εν μέσω δημοσιονομικής αβεβαιότητας, δίνοντας προτεραιότητα στη θεσμική τήρηση των διαδικασιών έναντι της κοινωνικής ανάγκης.

Ο ρόλος του Ντόναλντ Τραμπ
Ο Πρόεδρος Τραμπ είχε εκφράσει επανειλημμένα την πρόθεσή του να περιορίσει τις κοινωνικές δαπάνες, θεωρώντας ότι πολλά προγράμματα πρόνοιας λειτουργούν ως αντικίνητρο για την εργασία. Το SNAP είχε βρεθεί στο επίκεντρο της κυβερνητικής πολιτικής ήδη από την πρώτη θητεία, με προτάσεις για αυστηροποίηση των κριτηρίων επιλεξιμότητας. Η προσφυγή στο Ανώτατο Δικαστήριο έγινε με πρωτοβουλία της κυβέρνησής του, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης στρατηγικής επανεξέτασης των κοινωνικών παροχών. Σε δημόσια δήλωσή του, ο Τραμπ ανέφερε: «Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να χρηματοδοτούμε προγράμματα χωρίς έγκριση του Κογκρέσου. Η ευθύνη ανήκει στους Δημοκρατικούς που μπλοκάρουν τον προϋπολογισμό». Η δήλωση αυτή εντάσσεται σε μια πολιτική ρητορική που μεταθέτει την ευθύνη για την κρίση στην αντιπολίτευση, ενισχύοντας το αφήγημα της δημοσιονομικής πειθαρχίας.

Το Ανώτατο Δικαστήριο ενέκρινε την προσωρινή παρακράτηση 4 δισ. δολαρίων από το πρόγραμμα SNAP, ποσό που προοριζόταν για την πλήρη κάλυψη των επιδομάτων του Νοεμβρίου. Η απόφαση χαρακτηρίζεται ως διοικητική αναστολή, δίνοντας χρόνο σε κατώτερο δικαστήριο να εξετάσει το αίτημα της κυβέρνησης για περιορισμένη χρηματοδότηση. Ωστόσο, η πρακτική συνέπεια είναι ότι εκατομμύρια δικαιούχοι δεν θα λάβουν την προβλεπόμενη βοήθεια για τον τρέχοντα μήνα. Σε ορισμένες πολιτείες, οι πληρωμές είχαν ήδη ξεκινήσει πριν την απόφαση, γεγονός που δημιουργεί ανισότητες στην κατανομή της βοήθειας. Η κυβέρνηση πρότεινε περιορισμένες πληρωμές μόνο για τον τρέχοντα μήνα, επικαλούμενη έλλειψη επαρκών αποθεματικών. Οργανώσεις πολιτών και κοινωνικής πρόνοιας προειδοποιούν για επείγουσα ανθρωπιστική κρίση σε ευάλωτες κοινότητες, με αύξηση της επισιτιστικής ανασφάλειας και των αιτημάτων σε συσσίτια.

Πολιτικές και κοινωνικές αντιδράσεις
Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από εκπροσώπους του Δημοκρατικού Κόμματος, οι οποίοι χαρακτήρισαν την ενέργεια «ανάλγητη» και «επικίνδυνη για την κοινωνική συνοχή». Βουλευτές και γερουσιαστές ζήτησαν έκτακτη συνεδρίαση του Κογκρέσου για την επανεξέταση της χρηματοδότησης. Παράλληλα, ακτιβιστικές οργανώσεις πραγματοποίησαν συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας σε Ουάσινγκτον, Νέα Υόρκη και Λος Άντζελες, απαιτώντας την άμεση επαναφορά του προγράμματος. Μη κυβερνητικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της επισιτιστικής βοήθειας ανέφεραν αύξηση των αιτημάτων για τρόφιμα και βασικά αγαθά, ενώ οικονομολόγοι εκτιμούν ότι η αναστολή του SNAP θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην κατανάλωση, την υγεία και τη σταθερότητα των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων.

Η σύνθεση του Ανώτατου Δικαστηρίου, με έξι από τους εννέα δικαστές να έχουν διοριστεί από κυβερνήσεις του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, θεωρείται καθοριστική για την έκβαση της υπόθεσης. Η απόφαση εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο πολιτικής αντιπαράθεσης για τον ρόλο του κράτους στην κοινωνική πρόνοια. Πηγές από το Κογκρέσο αναφέρουν ότι η αντιπολίτευση εξετάζει νομικές κινήσεις για την ανατροπή της απόφασης, ενώ παραμένει ανοιχτό το ενδεχόμενο νέων προσφυγών από οργανώσεις πολιτών. Η συζήτηση για τη συνταγματικότητα της απόφασης και τη δυνατότητα της εκτελεστικής εξουσίας να αναστέλλει κοινωνικά προγράμματα χωρίς κοινοβουλευτική έγκριση αναμένεται να ενταθεί τις επόμενες εβδομάδες.

Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου να αναστείλει προσωρινά την καταβολή επιδομάτων τροφίμων μέσω του προγράμματος SNAP εν μέσω δημοσιονομικής κρίσης έχει προκαλέσει ευρεία πολιτική και κοινωνική κινητοποίηση. Οι εξελίξεις παρακολουθούνται στενά από πολιτικούς φορείς, οργανώσεις πολιτών και διεθνή μέσα ενημέρωσης, ενώ η συζήτηση για τη συνταγματικότητα της απόφασης, τις κοινωνικές της επιπτώσεις και τις πολιτικές ευθύνες συνεχίζεται. Το Κογκρέσο αναμένεται να επανεξετάσει το ζήτημα τις επόμενες ημέρες, με πρωτοβουλίες που στοχεύουν είτε στην έκτακτη χρηματοδότηση του SNAP είτε στην τροποποίηση του πλαισίου που διέπει τη χρήση αποθεματικών κεφαλαίων. Νομικοί κύκλοι εξετάζουν τη δυνατότητα προσφυγής κατά της απόφασης, επικαλούμενοι παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων και κοινωνικών συμβάσεων. Παράλληλα, οι πολιτείες καλούνται να διαχειριστούν τις συνέπειες της απόφασης σε τοπικό επίπεδο, με ορισμένες να ανακοινώνουν προσωρινά μέτρα στήριξης μέσω δικών τους προγραμμάτων. Η κοινωνική πίεση εντείνεται, καθώς εκατομμύρια πολίτες βρίσκονται αντιμέτωποι με την επισιτιστική ανασφάλεια, την αβεβαιότητα και την ανάγκη για άμεση κρατική παρέμβαση.

Πηγή φωτογραφίας 1: efsyn.gr
Πηγή φωτογραφίας 2: imerodromos.gr
Πηγή φωτογραφίας 3: insider.gr