Αμμόχωστος, Κατεχόμενα Κύπρου. Έντονη κινητοποίηση έχει προκαλέσει στην κυπριακή κοινωνία και στον ευρύτερο ελληνισμό η δημοσιοποίηση ότι ο Ιερός Ναός του Αγίου Ιωάννη του Ναΐτη στην κατεχόμενη Αμμόχωστο χρησιμοποιείται πλέον ως χώρος εστίασης. Το γεγονός έγινε γνωστό μέσω βίντεο που αναρτήθηκε σε πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης, προκαλώντας κύμα αντιδράσεων και καταγγελιών για προσβολή της θρησκευτικής και πολιτιστικής ταυτότητας της Κύπρου.

Το βίντεο αναρτήθηκε στο TikTok από χρήστη με το όνομα @athinachara και παρουσιάζει το εξωτερικό του ναού με τραπέζια και καθίσματα, ενώ άτομα μεταφέρουν εξοπλισμό για την προετοιμασία του χώρου ως καφέ-μπαρ. Η λεζάντα του βίντεο αναφέρει: «Shock και Δέος – έχουν μετατρέψει Εκκλησία στην κατεχόμενη Αμμόχωστο σε καφέ μπαρ». Το υλικό διαδόθηκε γρήγορα, συγκεντρώνοντας χιλιάδες προβολές και σχόλια από χρήστες που εκφράζουν την αποδοκιμασία τους για την εικόνα.

Ο Ιερός Ναός του Αγίου Ιωάννη του Ναΐτη αποτελεί ένα από τα σημαντικά χριστιανικά μνημεία της Αμμοχώστου, με καταβολές που ανάγονται στον Μεσαίωνα. Αποτελεί δείγμα γοτθικής αρχιτεκτονικής και έχει χαρακτηριστεί ως μνημείο πολιτιστικής αξίας. Μετά την τουρκική στρατιωτική επέμβαση του 1974, η Αμμόχωστος τέθηκε υπό κατοχή και έκτοτε πολλά μνημεία έχουν υποστεί φθορές, εγκατάλειψη ή αλλαγή χρήσης.

Ο συγκεκριμένος ναός είχε παραμείνει για δεκαετίες χωρίς συντήρηση ή επίσημη αποκατάσταση από τις κατοχικές αρχές. Η έλλειψη προστασίας και η πρόσφατη αλλαγή χρήσης εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο πολιτιστικής διαχείρισης στα Κατεχόμενα, το οποίο έχει καταγγελθεί επανειλημμένα από την Κυπριακή Δημοκρατία σε διεθνή οργανισμούς. Η αξιοποίηση του ναού ως εμπορικός χώρος θεωρείται από πολλούς ως αλλοίωση της ιστορικής και θρησκευτικής φυσιογνωμίας της περιοχής, καθώς και ως πράξη πολιτιστικής υποβάθμισης.

Η Εκκλησία της Κύπρου εξέφρασε την έντονη αντίθεσή της για το περιστατικό. Σε ανακοίνωσή της, αναφέρει: «Η μετατροπή ενός ιερού χώρου σε σημείο διασκέδασης αποτελεί σοβαρή προσβολή της πίστης και της ιστορικής μας συνέχειας. Καλούμε τη διεθνή κοινότητα να παρέμβει για την προστασία των θρησκευτικών μνημείων στα Κατεχόμενα».

Ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, σε δημόσια δήλωσή του, σημείωσε ότι «η πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου δεν μπορεί να μετατρέπεται σε αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσης. Οι εκκλησίες είναι χώροι λατρείας και πνευματικής περισυλλογής».

Από την πλευρά της Πολιτείας, το Υπουργείο Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία χαρακτηρίζει την πράξη ως «παραβίαση διεθνών συμφωνιών για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς» και καλεί την UNESCO και άλλους αρμόδιους οργανισμούς να εξετάσουν το ζήτημα.

Η μετατροπή θρησκευτικών μνημείων σε εμπορικούς χώρους στα Κατεχόμενα δεν είναι πρωτόγνωρη. Πολλοί ναοί έχουν χρησιμοποιηθεί ως αποθήκες, εκθεσιακοί χώροι ή ακόμα και για γεωργικές χρήσεις, προκαλώντας επανειλημμένα αντιδράσεις από την κυπριακή πλευρά. Ωστόσο, η περίπτωση του Αγίου Ιωάννη του Ναΐτη θεωρείται ιδιαίτερα προβληματική λόγω της δημόσιας προβολής και της σαφούς εμπορικής αξιοποίησης.

Σύμφωνα με τη Σύμβαση της Χάγης του 1954 για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς σε περιόδους ένοπλης σύγκρουσης, οι δυνάμεις κατοχής οφείλουν να διαφυλάσσουν τα πολιτιστικά αγαθά των περιοχών που ελέγχουν. Η Τουρκία, ως δύναμη κατοχής, φέρει την ευθύνη για τη διατήρηση των μνημείων στην Αμμόχωστο, κάτι που σύμφωνα με την κυπριακή πλευρά  παραβιάζεται συστηματικά.

Η κυπριακή κοινωνία αντέδρασε με έντονη δυσαρέσκεια. Πολλοί πολίτες εξέφρασαν την απογοήτευσή τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ οργανώσεις πολιτιστικής προστασίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων ζητούν την αποκατάσταση της αρχικής χρήσης του ναού και την παύση της εμπορικής του λειτουργίας.

Η Ομάδα Πρωτοβουλίας για την Προστασία των Μνημείων της Κύπρου δήλωσε: «Δεν μπορούμε να παρακολουθούμε αμέτοχοι την υποβάθμιση της ιστορίας μας. Κάθε ναός, κάθε μνημείο είναι στοιχείο της πολιτιστικής μας ταυτότητας».

Η υπόθεση βρίσκεται ήδη υπό διερεύνηση από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, εξετάζεται η δυνατότητα υποβολής επίσημης αναφοράς προς διεθνείς οργανισμούς, ενώ δεν αποκλείεται η έναρξη νομικών διαδικασιών στο πλαίσιο των διεθνών συμβάσεων για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Το Υπουργείο Εξωτερικών και η Εκκλησία της Κύπρου παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις.

Πηγή φωτογραφίας 1: sigmalive.com
Πηγή φωτογραφίας 2: stemajourneys.com
Πηγή φωτογραφίας 3: diakonima.gr