Το φαινόμενο του οργανωμένου εγκλήματος στην Ευρώπη

Η πρόσφατη σύλληψη Σέρβου διαιτητή της Euroleague, ο οποίος φέρεται να έχει σχέσεις με εγκληματικά δίκτυα όπως οι Vračarci, επανέφερε στο προσκήνιο το φαινόμενο του οργανωμένου εγκλήματος στην Ευρώπη. Από τις βαλκανικές συμμορίες και τις ιταλικές φαμίλιες έως τις ρωσικές μαφίες και τα ελληνικά κυκλώματα, η ήπειρος έχει καταγράψει την παρουσία οργανώσεων με διαχρονική επιρροή στην οικονομία, την κοινωνία και τους θεσμούς.

Η ομάδα Vračarci, με βάση το Βελιγράδι, έχει συνδεθεί με κυκλώματα που ασχολούνται με ναρκωτικά, εκβιασμούς και διαφθορά. Μέλη της έχουν εμπλακεί σε υποθέσεις που σχετίζονται με τον αθλητισμό και την πολιτική σκηνή της Σερβίας, ενώ η δομή της βασίζεται σε τοπικά δίκτυα με επεκτάσεις σε γειτονικές χώρες. Οι Pink Panthers αποτελούν διεθνές δίκτυο ληστών, γνωστό για ληστείες υψηλής ακρίβειας σε κοσμηματοπωλεία. Απαρτίζονται κυρίως από πρώην στρατιώτες των Βαλκανίων και λειτουργούν χωρίς ενιαία διοίκηση, μέσω πυρήνων σε Σερβία, Μαυροβούνιο, Ιταλία, Ισπανία και Ελλάδα. Οι ιταλικές οργανώσεις Camorra, Cosa Nostra και ‘Ndrangheta έχουν οικογενειακή δομή και δραστηριοποιούνται σε ναρκωτικά, εκβιασμούς και δημόσιες συμβάσεις. Η δράση τους έχει επηρεάσει πολιτικές εξελίξεις και έχει καταγραφεί σε ποινικές υποθέσεις που αφορούν κυβερνητικά στελέχη. Η ρωσική μαφία δραστηριοποιείται σε όπλα, κυβερνοεγκληματικές ενέργειες και επενδύσεις σε ακίνητα. Συνδικάτα της έχουν παρουσία σε Μόσχα, Λονδίνο και Νέα Υόρκη, με χρήση εταιρειών βιτρίνας και επαφές σε πολιτικά δίκτυα. Η αλβανική μαφία δραστηριοποιείται σε διακίνηση ανθρώπων, ναρκωτικών και όπλων, με παρουσία σε Ιταλία, Ελλάδα και Ηνωμένο Βασίλειο. Έχει συνεργασίες με βαλκανικές και ιταλικές οργανώσεις. Η ελληνική μαφία αποτελείται από περίπου 20 συμμορίες, με δράση σε εκβιασμούς, λαθρεμπόριο, ναρκωτικά και νομιμοποίηση εσόδων. Έχει τεκμηριωμένες σχέσεις με την Καμόρα, την αλβανική και τη ρωσική μαφία.

Δομή και λειτουργία των εγκληματικών οργανώσεων

Οι οργανώσεις παρουσιάζουν στρατιωτική πειθαρχία και επιχειρησιακή ακρίβεια. Ορισμένες, όπως οι Pink Panthers, απαρτίζονται από πρώην στρατιώτες με εμπειρία σε πολεμικές επιχειρήσεις. Η εκπαίδευση περιλαμβάνει χρήση όπλων, τεχνικές παρακολούθησης και διαφυγής, ενώ η συνεργασία μεταξύ οργανώσεων επιτυγχάνεται μέσω διεθνών δικτύων. Οι ελληνικές συμμορίες έχουν σχέσεις με την Καμόρα και την αλβανική μαφία, ενώ οι Pink Panthers συνεργάζονται με το Zemun Clan και ρωσικά συνδικάτα. Η νομιμοποίηση εσόδων επιτυγχάνεται μέσω εταιρειών βιτρίνας, τουριστικών επιχειρήσεων και δικηγορικών γραφείων. Οι οργανώσεις χρησιμοποιούν νομικές δομές για την προστασία των δραστηριοτήτων τους, ενώ η χρήση λογιστικών και νομικών υπηρεσιών διευκολύνει την απόκρυψη της προέλευσης των κεφαλαίων.

Η ελληνική μαφία έχει πυραμιδική δομή, με επικεφαλής πρόσωπα που έχουν απασχολήσει τις αρχές. Ο Βασίλης Στεφανάκος είχε εμπλοκή σε υποθέσεις εκβιασμών και ναρκωτικών και δολοφονήθηκε το 2018 σε ενέδρα στο Χαϊδάρι. Ο Γιάννης Σκαφτούρος εμφανίζεται σε δικογραφίες για εκβιασμούς και προστασία και δολοφονήθηκε το 2022 στη Βοιωτία. Ο Παναγιώτης Βλαστός έχει καταδικαστεί για απαγωγές και απόπειρες απόδρασης, ενώ έχει συνδεθεί με κυκλώματα εκβιασμών και δολοφονιών. Ο Θέμης Καλαποθαράκος συνδέθηκε με κυκλώματα προστασίας και δολοφονήθηκε το 2009. Ο Γεράσιμος Ναστούλης εμφανίζεται σε υποθέσεις λαθρεμπορίου και ναρκωτικών, ενώ ο Αλέκος Κοσμόπουλος και ο Γιώργος Φραγκογιάννης συνδέθηκαν με κυκλώματα εκβιασμών και λαθρεμπορίου και δολοφονήθηκαν σε περιστατικά που αποδόθηκαν σε εσωτερικές διαμάχες. Οι Pink Panthers λειτουργούν ως δίκτυο πυρήνων. Ο Jovo Martinović συνελήφθη για συνεργασία με μέλη της οργάνωσης, ενώ η υποομάδα Škaljari Clan έχει συνδεθεί με ναρκωτικά και δολοφονίες. Στην Ελλάδα συνελήφθησαν δύο Σέρβοι, ηλικίας 50 και 53 ετών, με φερόμενο ηγετικό ρόλο. Οι ιταλικές οργανώσεις έχουν οικογενειακή δομή. Ο Toto Riina καταδικάστηκε για δεκάδες δολοφονίες, ο Matteo Messina Denaro συνελήφθη το 2023 μετά από 30 χρόνια καταζητούμενος και ο Luigi Mancuso εμφανίζεται σε δικογραφίες για ναρκωτικά και ξέπλυμα χρήματος.

Διείσδυση σε θεσμούς και πολιτική επιρροή

Οι οργανώσεις χρηματοδοτούν πολιτικές καμπάνιες και υποψηφίους, εξασφαλίζοντας πρόσβαση σε δημόσιους πόρους. Σε άλλες περιπτώσεις, χρησιμοποιούν εκβιαστικά μέσα για να επηρεάσουν αποφάσεις, ενώ η διείσδυση σε αστυνομία και δικαιοσύνη περιλαμβάνει δωροδοκίες, στρατολόγηση πρώην αστυνομικών και παρεμβάσεις σε δικογραφίες. Έχουν καταγραφεί περιπτώσεις καθυστέρησης δικαστικών διαδικασιών και παροχής πληροφοριών σε κυκλώματα. Η πρόσβαση σε δημόσιες συμβάσεις επιτυγχάνεται μέσω πολιτικών επαφών και νομοθετικών παρεμβάσεων. Οι οργανώσεις επηρεάζουν ρυθμίσεις που αφορούν το ξέπλυμα χρήματος και τη φορολογία, ενώ η εμπλοκή τους σε τομείς όπως ο αθλητισμός και τα μέσα ενημέρωσης έχει καταγραφεί σε ποινικές δικογραφίες και δημοσιογραφικές έρευνες.

Αντιμετώπιση και διεθνής συνεργασία

Η ΔΑΟΕ στην Ελλάδα έχει εξαρθρώσει πάνω από 130 οργανώσεις σε ένα έτος, με περισσότερες από 1.700 συλλήψεις. Αντίστοιχες επιχειρήσεις έχουν πραγματοποιηθεί σε Ιταλία, Σερβία και Ισπανία. Πολλά μέλη παραμένουν ασύλληπτα, ενώ αρχηγοί διοικούν από φυλακές μέσω κινητών και συνεργατών. Η χρήση ψευδωνύμων και πλαστών εγγράφων διευκολύνει τη διαφυγή των μελών και την απόκρυψη της ταυτότητάς τους, ενώ η διοίκηση των οργανώσεων από σωφρονιστικά καταστήματα πραγματοποιείται μέσω κινητών τηλεφώνων, δικηγόρων και ενδιάμεσων συνεργατών. Οι αρχές έχουν καταγράψει περιπτώσεις όπου εντολές δίνονταν από κρατούμενους προς ενεργά μέλη, με τη χρήση κωδικοποιημένων μηνυμάτων και συστημάτων επικοινωνίας που δυσχεραίνουν την παρακολούθηση.

Το οργανωμένο έγκλημα στην Ευρώπη, όπως καταγράφεται μέσα από τις δραστηριότητες των Vračarci, των Pink Panthers, των ιταλικών φαμιλιών, της ρωσικής και της ελληνικής μαφίας, έχει διαμορφώσει ένα πολυεθνικό φαινόμενο. Οι οργανώσεις αυτές έχουν συγκροτήσει δομές που λειτουργούν ως παράλληλοι μηχανισμοί επιρροής, με στρατιωτική πειθαρχία, οικονομική ισχύ και θεσμική διείσδυση. Η παρουσία τους έχει καταγραφεί σε δεκάδες χώρες, με δραστηριότητες που περιλαμβάνουν τη διακίνηση ναρκωτικών, το λαθρεμπόριο, τους εκβιασμούς, την εμπορία ανθρώπων, τη νομιμοποίηση εσόδων και την άσκηση επιρροής σε θεσμικά όργανα. Η εμπλοκή τους σε πολιτικά δίκτυα, σε αστυνομικές και δικαστικές αρχές, καθώς και σε τομείς όπως ο αθλητισμός και τα μέσα ενημέρωσης, έχει τεκμηριωθεί σε ποινικές δικογραφίες, δημοσιογραφικές έρευνες και διεθνείς εκθέσεις.

Παρά τις επιχειρήσεις εξάρθρωσης και τις συλλήψεις, εκατοντάδες μέλη παραμένουν εκτός ελέγχου, ενώ αρκετοί επικεφαλής συνεχίζουν να συντονίζουν τις δραστηριότητες των οργανώσεών τους από το εξωτερικό ή ακόμη και μέσα από σωφρονιστικά καταστήματα. Το ρεπορτάζ βασίστηκε σε στοιχεία από επίσημες πηγές, δημόσιες εκθέσεις, ποινικές υποθέσεις και δημοσιογραφικές έρευνες. Η καταγραφή αυτή αποτυπώνει τις βασικές δομές, τις μεθόδους και τις επιπτώσεις του οργανωμένου εγκλήματος στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

Πηγές: europa.eu  policenet.gr eliamep.gr
Πηγή φωτογραφίας 1: intercollegium.com
Πηγή φωτογραφίας 2: jewellermagazine.com
Πηγή φωτογραφίας 3: brandfetch.com