Η Ελλάδα θρηνεί κάθε χρόνο δεκάδες θύματα από παρασύρσεις πεζών, ένα φαινόμενο που εξελίσσεται σε αθέατη πληγή της οδικής ασφάλειας. Πίσω από τους αριθμούς κρύβονται ανθρώπινες ιστορίες, οικογένειες που βυθίζονται στο πένθος και κοινωνίες που σοκάρονται από την αιφνίδια απώλεια. Τα πρόσφατα τραγικά περιστατικά με τον θάνατο ενός 11χρονου μαθητή στην Ηγουμενίτσα, ενός 4χρονου παιδιού στην Κίσαμο Χανίων και της 21χρονης φοιτήτριας στη Θεσσαλονίκη επανέφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη για ουσιαστική αντιμετώπιση του προβλήματος.

Στην Κίσαμο Χανίων, ένα 4χρονο παιδί παρασύρθηκε από αγροτικό όχημα που κύλησε σε χωράφι, υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες. Το παιδί βρισκόταν μαζί με τον πατέρα του, ο οποίος είχε αφήσει το όχημα σε σημείο με κλίση. Το όχημα άρχισε να κινείται και παρέσυρε το παιδί, προκαλώντας σοβαρότατα τραύματα. Παρά την άμεση μεταφορά στο Κέντρο Υγείας Κισσάμου και στη συνέχεια στο νοσοκομείο Χανίων, το παιδί υπέκυψε. Το περιστατικό ανέδειξε την έλλειψη ασφαλών συνθηκών σε αγροτικές εργασίες και την ανάγκη για αυστηρότερη εποπτεία σε περιβάλλοντα όπου βρίσκονται παιδιά.

Στην Ηγουμενίτσα, ο 11χρονος μαθητής επέστρεφε από το σχολείο και προσπάθησε να διασχίσει τον δρόμο. Παρασύρθηκε από Ι.Χ. που οδηγούσε 58χρονη γυναίκα. Το σημείο του δυστυχήματος δεν διέθετε διάβαση πεζών ή φωτεινή σηματοδότηση, γεγονός που εγείρει ερωτήματα για την ασφάλεια γύρω από σχολικές μονάδες. Το παιδί μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, αλλά δεν τα κατάφερε. Το περιστατικό προκάλεσε κύμα οργής και θλίψης στην τοπική κοινωνία.

Η περίπτωση της 21χρονης φοιτήτριας Έμμας στη Θεσσαλονίκη είναι ακόμη νωπή στη συλλογική μνήμη. Η νεαρή γυναίκα παρασύρθηκε στην οδό Εγνατία από οδηγό που εγκατέλειψε το σημείο. Η Έμμα πάλεψε για μέρες στη ΜΕΘ πριν καταλήξει. Ο δράστης εντοπίστηκε αργότερα, ενώ η υπόθεση ανέδειξε το πρόβλημα της εγκατάλειψης θυμάτων και την ανάγκη για αυστηρότερες ποινές.

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, το 2022 σημειώθηκαν 9.419 τροχαία ατυχήματα με σωματικές βλάβες, εκ των οποίων 579 ήταν θανατηφόρα. Οι παρασύρσεις πεζών αποτελούν περίπου το 15% των θανατηφόρων τροχαίων, με αυξητική τάση σε αστικές περιοχές. Το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Οδικής Ασφάλειας 2021–2030 στοχεύει στη μείωση των θανάτων κατά 50% έως το 2030, με έμφαση σε ευάλωτες ομάδες όπως πεζούς και ποδηλάτες.

Η Ελλάδα καταγράφει περίπου 6 θανάτους από τροχαία ανά 100.000 κατοίκους, υπερδιπλάσιο ποσοστό από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αντίθετα, η Σουηδία εφαρμόζει το πρόγραμμα Vision Zero, με στόχο μηδενικούς θανάτους από τροχαία, και έχει από τους χαμηλότερους δείκτες θνησιμότητας στην Ευρώπη: μόλις 1,8 θάνατοι ανά 100.000 κατοίκους. Στην Ολλανδία, οι υποδομές για πεζούς και ποδηλάτες είναι προτεραιότητα, με διαχωρισμένες λωρίδες, έξυπνους φωτεινούς σηματοδότες και αυστηρή αστυνόμευση. Η Γερμανία εφαρμόζει αυστηρότερες ποινές για παραβάσεις που αφορούν πεζούς, ενώ η εκπαίδευση οδηγών περιλαμβάνει υποχρεωτική θεωρία για συμπεριφορά σε κατοικημένες περιοχές.

Η οδηγική συμπεριφορά στην Ελλάδα αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την πρόληψη τροχαίων δυστυχημάτων, ιδιαίτερα εκείνων που αφορούν παρασύρσεις πεζών. Δυστυχώς, παρατηρείται ένα ανησυχητικό φάσμα ανευθυνότητας και μειωμένης αντίληψης κινδύνου από πλευράς οδηγών, που εντείνεται από την ελλιπή επιτήρηση και την ανοχή της κοινωνίας.

Χιλιάδες ηλικιωμένοι οδηγοί άνω των 80 ετών εξακολουθούν να οδηγούν χωρίς να έχουν περάσει από τις απαραίτητες ιατρικές εξετάσεις ή να έχουν ανανεώσει το δίπλωμά τους. Η μειωμένη όραση, η καθυστέρηση αντίδρασης και η εξασθενημένη αντίληψη του περιβάλλοντος καθιστούν την οδήγηση από αυτές τις ομάδες εξαιρετικά επικίνδυνη, ιδιαίτερα σε περιοχές με αυξημένη κίνηση πεζών. Παρά τις νομοθετικές προβλέψεις για υποχρεωτική ανανέωση διπλώματος μετά τα 74 έτη, η εφαρμογή τους παραμένει ελλιπής, ενώ πολλοί ηλικιωμένοι συνεχίζουν να οδηγούν είτε με ληγμένα έγγραφα είτε χωρίς να έχουν περάσει από αξιολόγηση.

Η οδήγηση χωρίς άδεια κυκλοφορίας είναι μια μορφή παρανομίας που συχνά υποτιμάται. Το 2023 καταγράφηκαν πάνω από 12.000 παραβάσεις για οδήγηση χωρίς δίπλωμα, πολλές εκ των οποίων αφορούσαν νεαρούς οδηγούς ή άτομα που είχαν υποστεί αφαίρεση άδειας λόγω παραβάσεων. Η απουσία εκπαίδευσης και η έλλειψη βασικών γνώσεων οδικής συμπεριφοράς καθιστούν αυτούς τους οδηγούς απρόβλεπτους και επικίνδυνους, ιδιαίτερα για ευάλωτες ομάδες όπως πεζούς, παιδιά και ηλικιωμένους.

Η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ ή ναρκωτικών ουσιών παραμένει μια από τις βασικές αιτίες θανατηφόρων τροχαίων στην Ελλάδα. Το 2022, η Τροχαία κατέγραψε πάνω από 18.000 παραβάσεις για μέθη, ενώ οι έλεγχοι για χρήση ουσιών είναι περιορισμένοι και συχνά αποσπασματικοί. Η μειωμένη αντίληψη, η εξασθενημένη κρίση και η παρορμητική συμπεριφορά που προκαλούνται από την κατανάλωση αλκοόλ ή ουσιών αυξάνουν δραματικά την πιθανότητα παρασύρσεων, ειδικά σε νυχτερινές ώρες και σε περιοχές με έντονη πεζή κυκλοφορία.

Από την Ηγουμενίτσα ως τα Χανιά, η κοινή μοίρα των θυμάτων της ασφάλτου δεν είναι απλώς στατιστική, είναι κραυγή για αλλαγή. Κάθε παιδί που χάνεται, κάθε πεζός που παρασύρεται, κάθε οικογένεια που βυθίζεται στο πένθος, μας υπενθυμίζει ότι η οδική ασφάλεια δεν είναι πολυτέλεια αλλά θεμελιώδες δικαίωμα. Η Πολιτεία, οι τοπικές αρχές, οι οδηγοί και οι πολίτες οφείλουν να αναλάβουν την ευθύνη τους. Η ανοχή στην αμέλεια, την παρανομία και την ατιμωρησία δεν μπορεί να συνεχιστεί. Αν θέλουμε να σταματήσουμε να μετράμε θύματα, πρέπει να ξεκινήσουμε να μετράμε πράξεις. Γιατί η ζωή δεν πρέπει να τελειώνει στην άσφαλτο.

Πηγή: statistics.gr
Πηγή φωτογραφίας 1: ioas.gr
Πηγή φωτογραφίας 2: athensvoice.gr