Το βράδυ της Παρασκευής 3 Οκτωβρίου 2025, το τουρκικό ερευνητικό πλοίο «Πίρι Ρέις» απέπλευσε από το λιμάνι της Σμύρνης με κατεύθυνση προς το κεντρικό Αιγαίο, προκαλώντας άμεση κινητοποίηση της Αθήνας. Η τουρκική υδρογραφική υπηρεσία εξέδωσε NAVTEX που δεσμεύει θαλάσσια περιοχή δυτικά της Χίου και της Λέσβου από τις 4 έως τις 14 Οκτωβρίου, με σκοπό την πραγματοποίηση επιστημονικών ερευνών. Ωστόσο, η περιοχή που δεσμεύτηκε περιλαμβάνει τμήματα της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και εμπίπτει στην ελληνική αρμοδιότητα έκδοσης NAVTEX, γεγονός που προκάλεσε την άμεση αντίδραση της ελληνικής πλευράς.

Ο σταθμός της Λήμνου εξέδωσε αντι-NAVTEX, χαρακτηρίζοντας την τουρκική οδηγία ως άκυρη και μη εξουσιοδοτημένη. Το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών επεσήμανε ότι η Τουρκία παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο και επιχειρεί να δημιουργήσει τετελεσμένα σε περιοχές ελληνικής κυριαρχίας.

Σε πολιτικό επίπεδο, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, μιλώντας στη Βουλή, υπογράμμισε πως η Ελλάδα δεν πρόκειται να ανεχθεί αμφισβήτηση της κυριαρχίας της και ότι όσο παραμένει η απειλή πολέμου (casus belli), η Τουρκία δεν μπορεί να συμμετάσχει σε ευρωπαϊκά ή νατοϊκά προγράμματα συνεργασίας. Από την πλευρά της Τουρκίας, ο υπουργός Ενέργειας Φατίχ Ντονμέζ ανέφερε πως η χώρα του θα συνεχίσει να υπερασπίζεται τα δικαιώματά της σε κάθε θαλάσσια περιοχή, προαναγγέλλοντας νέες αποστολές γεωτρύπανων στη Μεσόγειο και τη Λιβύη.

Η ελληνική αντιπολίτευση άσκησε κριτική στην κυβέρνηση για καθυστερημένη αντίδραση, ζητώντας άμεση σύγκληση του Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής. Ο υπουργός Άμυνας Νίκος Δένδιας τόνισε ότι η Τουρκία δοκιμάζει τις ελληνικές αντοχές και πως η απάντηση πρέπει να είναι ψύχραιμη αλλά σαφής.

Σε στρατιωτικό επίπεδο, οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις παρακολουθούν στενά την πορεία του «Πίρι Ρέις», το οποίο κινείται με χαμηλή ταχύτητα εντός του κόλπου της Σμύρνης. Η άσκηση «Παρμενίων», που βρίσκεται σε εξέλιξη, ενισχύει την ετοιμότητα των ελληνικών δυνάμεων, με συμμετοχή όλων των κλάδων και 280 εξόδους μαχητικών αεροσκαφών. Την ίδια στιγμή, η Τουρκία ξεκινά την άσκηση «Θαλασσόλυκος» στις 6 Οκτωβρίου, γεγονός που εντείνει τις ανησυχίες για πιθανή συνοδεία του «Πίρι Ρέις» από πολεμικά πλοία.

Σύμφωνα με τον διεθνολόγο Κωνσταντίνο Φίλη, η Τουρκία επιχειρεί να επαναφέρει στο προσκήνιο το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», χρησιμοποιώντας κινήσεις που έχουν περισσότερο πολιτικό και συμβολικό χαρακτήρα παρά επιστημονικό. Ο Θάνος Ντόκος, πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας, εκτιμά ότι η αποστολή του πλοίου εντάσσεται σε μια στρατηγική πίεσης προς την Ελλάδα, με στόχο την αναθεώρηση του status quo στο Αιγαίο. Αναλυτές του German Marshall Fund θεωρούν ότι η Άγκυρα επιχειρεί να δοκιμάσει τις ελληνικές αντιδράσεις και να ενισχύσει τη διαπραγματευτική της θέση ενόψει ευρωπαϊκών εξελίξεων.

Η αποστολή του «Πίρι Ρέις» δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό. Αντιθέτως, εντάσσεται σε μια μακρά σειρά ελληνοτουρκικών κρίσεων που ξεκινούν από το 1976 με το πλοίο «Sismik», συνεχίζονται το 1987 με το ίδιο το «Πίρι Ρέις», κορυφώνονται το 1996 με την κρίση των Ιμίων και επανέρχονται το 2020 με το «Oruc Reis». Η επαναφορά του συγκεκριμένου πλοίου στο προσκήνιο λειτουργεί ως υπενθύμιση της ιστορικής συνέχειας των τουρκικών διεκδικήσεων.

Αξιοσημείωτη είναι και η πολιτική διάσταση εντός Τουρκίας. Ο αντιπρόεδρος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), Γιανκί Μπαγτζίογλου, χαιρέτισε την αποστολή του «Πίρι Ρέις», χαρακτηρίζοντάς την ως θετική εξέλιξη για την υπεράσπιση των εθνικών συμφερόντων της χώρας. Η δήλωση αυτή αποκαλύπτει ότι η τουρκική κυβέρνηση επιχειρεί να ικανοποιήσει εσωτερικές πολιτικές απαιτήσεις, καθώς η αντιπολίτευση την είχε κατηγορήσει για υποχωρήσεις σε θέματα Ανατολικής Μεσογείου και Αιγαίου. Η έξοδος του πλοίου λειτουργεί ως εσωτερικό μήνυμα αποφασιστικότητας και εθνικής συνέπειας.

Η αποστολή του «Πίρι Ρέις» συμπίπτει με μια σειρά γεωπολιτικών εξελίξεων: η Τουρκία επιδιώκει ενεργό ρόλο στη Λιβύη και την Ανατολική Μεσόγειο, ενισχύοντας τη ναυτική της παρουσία· ο πρόεδρος Ερντογάν αντιμετωπίζει εσωτερική πίεση λόγω οικονομικής κρίσης και πολιτικής φθοράς· και η Άγκυρα επιχειρεί να επανενταχθεί σε ευρωπαϊκά και νατοϊκά σχήματα, όπως το πρόγραμμα SAFE, παρά την ύπαρξη του casus belli. Παράλληλα, η ενεργειακή στρατηγική της Τουρκίας περιλαμβάνει την αξιοποίηση θαλάσσιων πόρων, με στόχο την ενεργειακή αυτονομία και την ενίσχυση της περιφερειακής επιρροής.

Η επιλογή του Αιγαίου ως πεδίου δράσης δεν είναι τυχαία: αποτελεί το πιο ευαίσθητο σημείο της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης, με έντονο συμβολισμό και στρατηγική σημασία. Το επόμενο διάστημα αναμένεται να δείξει αν η κίνηση αυτή θα εξελιχθεί σε νέα κρίση ή θα παραμείνει στο επίπεδο της διπλωματικής αντιπαράθεσης.

Πηγή φωτογραφίας 1: newmoney.gr 
Πηγή φωτογραφίας 2: offsite.com.cy