Η οικονομική πίεση που βιώνουν τα ελληνικά νοικοκυριά αποτυπώνεται με σαφήνεια στα πιο πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το 2024, τα οποία καταγράφουν τις βασικές κατηγορίες δαπανών και τις προτεραιότητες των πολιτών. Σύμφωνα με την επίσημη Έρευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών, οι μεγαλύτερες δαπάνες αφορούν τη διατροφή (20,7%), τη στέγαση (14,4%) και τις μεταφορές (13,3%), ποσοστά που αναδεικνύουν τις ανάγκες αλλά και τις προκλήσεις της καθημερινής ζωής.

Η μέση ετήσια δαπάνη ανά νοικοκυριό για το 2024 ανήλθε σε 20.694 ευρώ, δηλαδή περίπου 1.724 ευρώ τον μήνα, σημειώνοντας αύξηση 3,6% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ωστόσο, το 50% των νοικοκυριών δαπανά λιγότερα από 1.338 ευρώ μηνιαίως, γεγονός που υποδηλώνει σημαντικές αποκλίσεις στην αγοραστική δύναμη.

Τα νοικοκυριά με χαμηλότερα εισοδήματα αφιερώνουν πάνω από το 55% των συνολικών δαπανών τους σε τρόφιμα και στέγαση, ενώ τα πιο εύπορα περιορίζουν αυτές τις κατηγορίες στο 24,7%. Η διαφορά αυτή φανερώνει την έντονη κοινωνική ανισότητα και την περιορισμένη ευχέρεια των ευάλωτων ομάδων να καλύψουν άλλες ανάγκες.

Η στέγαση αποτελεί έναν από τους πιο επιβαρυντικούς τομείς για τον οικογενειακό προϋπολογισμό. Οι τιμές των ενοικίων συνέχισαν την ανοδική τους πορεία, με αύξηση 10,9% τον Μάιο του 2025, ενώ συνολικά οι δαπάνες για κατοικία αυξήθηκαν κατά 6%. Η τάση αυτή έχει οδηγήσει σε μείωση της ιδιοκατοίκησης, η οποία από 84,6% το 2005 υποχώρησε στο 69,6% το 2023, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία.

Η δυσκολία εξασφάλισης προσιτής κατοικίας έχει χαρακτηριστεί ως δομικό πρόβλημα, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εντάσσει την Ελλάδα στις χώρες που αντιμετωπίζουν κρίση προσβασιμότητας στην κατοικία. Παρά τις κυβερνητικές πρωτοβουλίες όπως τα προγράμματα «Σπίτι μου» και η σχεδιαζόμενη επιδότηση ενοικίου από τον Νοέμβριο του 2025, οι παρεμβάσεις αυτές δεν φαίνεται να αντιμετωπίζουν ουσιαστικά την αύξηση των τιμών ή την έλλειψη διαθέσιμων κατοικιών.

Η αύξηση των τιμών σε βασικά είδη διατροφής έχει οδηγήσει σε αισθητή μείωση της κατανάλωσης. Ενδεικτικά, η μέση μηνιαία κατανάλωση ψωμιού μειώθηκε από 11,7 κιλά το 2014 σε 8,1 κιλά το 2023, ενώ το γάλα από 12,1 λίτρα σε 8,7 λίτρα. Αντίστοιχα, τα ζυμαρικά υποχώρησαν από 2,7 κιλά σε 2,3 κιλά, και το ελαιόλαδο παρουσίασε πτώση της τάξης του 40%.

Οι αυξήσεις στις τιμές βασικών προϊόντων, όπως έλαια (+12,6%), ψάρια (+9,3%) και φρούτα (+4,8%), έχουν επηρεάσει άμεσα τις επιλογές των καταναλωτών, οι οποίοι αναγκάζονται να περιορίσουν ακόμη και αγαθά που θεωρούνται απαραίτητα για μια ισορροπημένη διατροφή.

Οι μεταφορές απορροφούν το 13,3% των συνολικών δαπανών των νοικοκυριών. Το 69% των οικογενειών διαθέτει ιδιωτικό όχημα, ενώ η χρήση κεντρικής θέρμανσης και κλιματιστικών είναι διαδεδομένη σε πάνω από το 50% των κατοικιών. Οι δαπάνες για ενέργεια αυξήθηκαν στην ηλεκτρική ενέργεια (+8,3%), ενώ μειώθηκαν στα στερεά καύσιμα (-16,2%) και στο φυσικό αέριο (-14,8%). Η συντήρηση των οχημάτων και το κόστος των καυσίμων αποτελούν σημαντικό βάρος, ιδιαίτερα για τα νοικοκυριά που διαμένουν σε περιοχές με περιορισμένες δημόσιες συγκοινωνίες, όπως η ύπαιθρος και οι μικρές πόλεις.

Η Αττική εμφανίζει τη υψηλότερη μέση ετήσια δαπάνη με 24.363 ευρώ, ενώ η Στερεά Ελλάδα καταγράφει τη χαμηλότερη με 14.215 ευρώ. Τα νοικοκυριά των αστικών περιοχών δαπανούν κατά μέσο όρο 1.821 ευρώ μηνιαίως, ενώ εκείνα των αγροτικών περιοχών μόλις 1.296 ευρώ, δηλαδή 28,8% λιγότερο. Οι διαφορές αυτές αντανακλούν όχι μόνο την οικονομική κατάσταση των περιοχών, αλλά και την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες, καθώς και τις διαφορετικές ανάγκες που προκύπτουν από τον τόπο κατοικίας.

Το πλουσιότερο 20% των νοικοκυριών δαπανά 5,68 φορές περισσότερα από το φτωχότερο 20%, ενώ τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα αφιερώνουν 33,7% του προϋπολογισμού τους στη διατροφή, έναντι 19,7% των μη φτωχών. Η ανισότητα αυτή δεν περιορίζεται μόνο στο εισόδημα, αλλά επηρεάζει και την πρόσβαση σε υγεία, εκπαίδευση και πολιτισμό.

Η εικόνα των δαπανών των ελληνικών νοικοκυριών για το έτος 2024 αποτυπώνεται με ακρίβεια μέσα από τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ). Οι βασικές ανάγκες  στέγαση, διατροφή και μεταφορές  παραμένουν στο επίκεντρο της καθημερινότητας, με τις μεταβολές στις τιμές και τις καταναλωτικές συνήθειες να καταγράφονται με αριθμούς. Οι διαφοροποιήσεις μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών, καθώς και οι αποκλίσεις ανάμεσα σε εισοδηματικές ομάδες, συνθέτουν ένα πολυδιάστατο τοπίο που αντικατοπτρίζει τις συνθήκες διαβίωσης σε όλη τη χώρα.

Τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο ρεπορτάζ προέρχονται από την επίσημη Έρευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών της ΕΛΣΤΑΤ για το 2024.

Πηγή: statistics.gr
Πηγή φωτογραφίας 1: thriassio.gr
Πηγή φωτογραφίας 2: buildexpogreece.com
Πηγή φωτογραφίας 3: neakriti.gr