Ο Τζέιμς Ντιούι Γουάτσον, εξέχων μοριακός βιολόγος και κάτοχος του Βραβείου Νόμπελ Φυσιολογίας ή Ιατρικής το 1962 για τη συμβολή του στην αναγνώριση της δομής του δεοξυριβονουκλεϊκού οξέος (DNA), απεβίωσε στις 7 Νοεμβρίου 2025 σε ηλικία 97 ετών. Την είδηση επιβεβαίωσε το Cold Spring Harbor Laboratory, ερευνητικό κέντρο με το οποίο διατηρούσε μακρόχρονη συνεργασία. Ο Γουάτσον αποτέλεσε κεντρική μορφή της σύγχρονης βιολογίας, με έργο που επηρέασε καθοριστικά την επιστημονική πρόοδο και την πορεία της γενετικής έρευνας.

Το χρονικό του θανάτου
Ο Τζέιμς Γουάτσον απεβίωσε την Πέμπτη 7 Νοεμβρίου 2025 σε μονάδα παρηγορητικής φροντίδας στο Λονγκ Άιλαντ της Νέας Υόρκης. Την είδηση ανακοίνωσε το Cold Spring Harbor Laboratory, στο οποίο υπηρέτησε για περισσότερα από 50 έτη, αναλαμβάνοντας μεταξύ άλλων καθήκοντα διευθυντή (1968–1994) και καγκελάριου (1994–2007). Η κατάσταση της υγείας του είχε επιδεινωθεί σταδιακά τα τελευταία χρόνια, ενώ από το 2019 είχε αποσυρθεί πλήρως από τη δημόσια σφαίρα.

Σύμφωνα με πληροφορίες του ιδρύματος, ο θάνατος προήλθε από φυσικά αίτια, χωρίς να αναφερθεί κάποιο αιφνίδιο ιατρικό συμβάν ή επιπλοκή. Δεν εκδόθηκε επίσημη ιατροδικαστική γνωμάτευση. Η ημερομηνία θανάτου καταγράφηκε ως 6 Νοεμβρίου 2025, ενώ η σχετική ανακοίνωση δημοσιοποιήθηκε την επόμενη ημέρα.

Η επιστημονική του κληρονομιά

Η αναγνώριση της διπλής έλικας του DNA το 1953, σε συνεργασία με τον Φράνσις Κρικ στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, θεωρείται ορόσημο για τη μοριακή βιολογία. Το 1962, οι Γουάτσον, Κρικ και Γουίλκινς τιμήθηκαν με το Νόμπελ Φυσιολογίας ή Ιατρικής για τη συμβολή τους στην κατανόηση της γενετικής πληροφορίας. Το έργο του Γουάτσον αποτέλεσε θεμέλιο για την πρόοδο της γονιδιακής μηχανικής, της βιοτεχνολογίας και της ιατρικής έρευνας.

Ο Γουάτσον ολοκλήρωσε σπουδές στη ζωολογία στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο (B.S., 1947) και απέκτησε διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα (Ph.D., 1950). Το 1968 ανέλαβε τη διεύθυνση του Cold Spring Harbor Laboratory, το οποίο ανέδειξε σε διεθνές κέντρο μοριακής βιολογίας. Το 1990 συμμετείχε ενεργά στην έναρξη του Human Genome Project, συμβάλλοντας στον σχεδιασμό της χαρτογράφησης του ανθρώπινου γονιδιώματος. Το αυτοβιογραφικό του έργο «The Double Helix» (1968) θεωρείται ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά επιστημονικά χρονικά του 20ού αιώνα.

Το αμφιλεγόμενο παρασκήνιο

Κατά τη διάρκεια της δημόσιας παρουσίας του, ο Γουάτσον προκάλεσε αντιδράσεις με τοποθετήσεις που αφορούσαν διαφορές στη νοημοσύνη μεταξύ πληθυσμιακών ομάδων. Το Cold Spring Harbor Laboratory αφαίρεσε όλους τους τιμητικούς του τίτλους το 2019, χαρακτηρίζοντας τις απόψεις του ως «ατεκμηρίωτες και αντίθετες προς τις αξίες του ιδρύματος». Οι δηλώσεις αυτές οδήγησαν σε αποστασιοποίηση από την επιστημονική κοινότητα, ενώ ο ίδιος δεν προέβη σε δημόσια αναθεώρηση των θέσεών του.

Η απομάκρυνσή του συνοδεύτηκε από την αφαίρεση του ονόματός του από επίσημες επιγραφές και εκδηλώσεις του ιδρύματος, ενώ η πώληση του μεταλλίου Νόμπελ το 2014 είχε προκαλέσει αντιδράσεις, παρότι τα έσοδα διατέθηκαν σε φιλανθρωπικούς σκοπούς.

Επίσημες δηλώσεις
Το Cold Spring Harbor Laboratory ανέφερε σε ανακοίνωσή του: «Ο Δρ. Γουάτσον υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς επιστήμονες του 20ού αιώνα. Η ανακάλυψή του άλλαξε για πάντα την κατανόηση της ζωής. Παρά τις ατυχείς δηλώσεις του στα τελευταία χρόνια, η επιστημονική του συνεισφορά παραμένει αδιαμφισβήτητη.» Ανακοινώσεις για εκδηλώσεις μνήμης αναμένονται από διεθνείς επιστημονικούς οργανισμούς, ενώ το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ και η Royal Society έχουν εκφράσει συλλυπητήρια.

Η είδηση του θανάτου του Τζέιμς Γουάτσον επιβεβαιώθηκε από το Cold Spring Harbor Laboratory, ενώ μέχρι στιγμής δεν έχουν δημοσιοποιηθεί λεπτομέρειες για την τελετή αποχαιρετισμού ή την ταφή. Επιστημονικοί φορείς και ερευνητικά ιδρύματα αναμένεται να προβούν σε ανακοινώσεις και εκδηλώσεις μνήμης τις επόμενες ημέρες. Το πλήρες αρχείο του έργου και της δημόσιας παρουσίας του παραμένει διαθέσιμο σε επιστημονικές βάσεις δεδομένων και αρχεία του ιδρύματος. Ο φάκελος της ζωής και της δράσης του Γουάτσον κλείνει με την καταγραφή ενός προσώπου που συνδέθηκε με μία από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις του 20ού αιώνα.

Πηγή φωτογραφίας 1: theguardian.com
Πηγή φωτογραφίας 2: pbs.org
Πηγή φωτογραφίας 3: news.sky.com