Η 10η Οκτωβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, αποτελεί κάθε χρόνο σημείο αναφοράς για ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση. Το φετινό μήνυμα επικεντρώνεται στην ανάγκη για καθολική πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υποστήριξης, με ιδιαίτερη έμφαση σε κοινωνικά ευάλωτες ομάδες. Άτομα που βιώνουν αποκλεισμό, οικονομική δυσχέρεια, βία ή εγκατάλειψη αντιμετωπίζουν αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης ψυχικών δυσκολιών, συχνά χωρίς δυνατότητα φροντίδας.

Η ψυχική υγεία δεν αποτελεί προνόμιο. Είναι θεμελιώδες δικαίωμα. Κι όμως, για χιλιάδες ανθρώπους που ζουν στο περιθώριο, παραμένει απρόσιτη.

Σύμφωνα με την έρευνα της EY Ελλάδος και Hellas EAP (2025), το 44% των εργαζομένων στην Ελλάδα αναφέρει ότι αισθάνεται μελαγχολία, ενώ το 47% δηλώνει απαισιοδοξία για το μέλλον. Το 13% βιώνει κρίσεις πανικού και το 4% έχει σκεφτεί να δώσει τέλος στη ζωή του. Παράλληλα, μόλις το 21% θεωρεί ότι ο οργανισμός στον οποίο εργάζεται μεριμνά για την ψυχική του υγεία.

Τα παραπάνω στοιχεία αφορούν τον γενικό πληθυσμό. Για τις ευάλωτες ομάδες, οι δείκτες είναι ακόμη πιο ανησυχητικοί. Η απουσία στέγης, η ανεργία, η κοινωνική απομόνωση και η έκθεση σε βία εντείνουν την ψυχική επιβάρυνση, ενώ η δυνατότητα πρόσβασης σε φροντίδα παραμένει περιορισμένη ή ανύπαρκτη.

Ο Νίκος, 52 ετών, άστεγος στην Αθήνα, μίλησε στο Insideworld: «Δεν είναι η πείνα που με σκοτώνει. Είναι η μοναξιά. Δεν με βλέπει κανείς. Δεν υπάρχω». Τα άτομα χωρίς στέγη εμφανίζουν ποσοστά κατάθλιψης που φτάνουν το 60%, ενώ συχνά αντιμετωπίζουν και ψυχώσεις, αγχώδεις διαταραχές και εξαρτήσεις. Η έλλειψη σταθερής κατοικίας και κοινωνικής στήριξης δημιουργεί συνθήκες συνεχούς ψυχικής φθοράς. Οι διαθέσιμες υπηρεσίες είναι ελάχιστες και η πρόσβαση σε αυτές απαιτεί προϋποθέσεις που οι περισσότεροι δεν μπορούν να καλύψουν.

Ο Αντώνης, 19 ετών, τρανς άτομο, δήλωσε στο Insideworld: «Με έδιωξαν από το σπίτι. Στο σχολείο με κοροϊδεύουν. Δεν ξέρω πού ανήκω». Τα LGBTQ+ άτομα αντιμετωπίζουν διπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης και αυτοκτονικών σκέψεων σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Το κοινωνικό στίγμα, η οικογενειακή απόρριψη και η σχολική ή εργασιακή βία αποτελούν καθημερινές εμπειρίες που επιβαρύνουν την ψυχική τους κατάσταση. Η έλλειψη εξειδικευμένων δομών και ο φόβος αποκάλυψης της ταυτότητας δυσχεραίνουν την αναζήτηση βοήθειας.

Η κυρία Ελένη, 78 ετών, χήρα και μόνη, ανέφερε στο Insideworld: «Μου λείπει η φωνή κάποιου. Ακόμα κι αν είναι για να μου πει καλημέρα». Η μοναξιά στην τρίτη ηλικία συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης, άνοιας και σωματικής φθοράς. Πολλοί ηλικιωμένοι ζουν μόνοι, χωρίς οικογενειακή ή κοινωνική στήριξη, και δεν ζητούν βοήθεια είτε από φόβο είτε από ντροπή. Οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας για την τρίτη ηλικία είναι περιορισμένες, ενώ η ψηφιακή απομόνωση δυσχεραίνει την πρόσβαση σε πληροφορίες και υποστήριξη.

Η Φατιμά, 28 ετών, πρόσφυγας από τη Συρία, μοιράστηκε στο Insideworld: «Έχασα το παιδί μου στη θάλασσα. Δεν κοιμάμαι. Δεν μιλάω. Δεν νιώθω». Το μετατραυματικό στρες (PTSD) αγγίζει το 30–40% των προσφύγων, ενώ η γλωσσική και πολιτισμική απόσταση δυσχεραίνει την παροχή φροντίδας. Οι πρόσφυγες κουβαλούν ιστορίες πόνου, απώλειας και βίας, αλλά συχνά δεν έχουν κανέναν να τις ακούσει. Οι δομές φιλοξενίας δεν διαθέτουν επαρκές προσωπικό ψυχικής υγείας, ενώ η ψυχολογική υποστήριξη παραμένει αποσπασματική.

Η Μαρία, 35 ετών, μητέρα δύο παιδιών, δήλωσε στο Insideworld: «Δουλεύω δύο δουλειές. Δεν έχω χρόνο να κλάψω. Δεν έχω χρόνο να σκεφτώ. Πρέπει να επιβιώσω». Η φτώχεια και η κοινωνική επισφάλεια αυξάνουν τον κίνδυνο άγχους, κατάθλιψης και εξουθένωσης. Οι γονείς που μεγαλώνουν παιδιά μόνοι τους συχνά δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, ούτε χρόνο να φροντίσουν τον εαυτό τους. Η ψυχική φθορά μεταφέρεται και στα παιδιά, δημιουργώντας έναν κύκλο ψυχολογικής επιβάρυνσης που δύσκολα σπάει.

Η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας λειτουργεί ως υπενθύμιση της σημασίας της ψυχικής φροντίδας για όλους, με έμφαση στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν αυξημένη ψυχική επιβάρυνση σε άστεγους, πρόσφυγες, ηλικιωμένους, LGBTQ+ άτομα και μονογονεϊκές οικογένειες. Οι μαρτυρίες που καταγράφηκαν στο Insideworld αναδεικνύουν την ανάγκη για συστηματική και ισότιμη φροντίδα, ανεξαρτήτως κοινωνικής θέσης ή ταυτότητας.

Η ημέρα αποτελεί αφορμή για ενίσχυση των υπηρεσιών, καταπολέμηση του στίγματος και ενδυνάμωση των κοινοτήτων. Η ψυχική υγεία αναδεικνύεται ως κρίσιμος πυλώνας κοινωνικής συνοχής και ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Πηγή φωτογραφίας 1: athensvoice.gr
Πηγή φωτογραφίας 2: nlpgreece.gr
Πηγή φωτογραφίας 3: dypede.gr