Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), τα χρέη που έχουν αφήσει πολίτες και επιχειρήσεις προς το κράτος φτάνουν τα 111,6 δισεκατομμύρια ευρώ. Περίπου 4 εκατομμύρια ΑΦΜ, δηλαδή αριθμοί που αντιστοιχούν σε φορολογούμενους, χρωστούν χρήματα στο Δημόσιο. Το πρόβλημα έχει μεγαλώσει ιδιαίτερα μέσα στο 2025, αφού μόνο τον Αύγουστο προστέθηκαν 1,37 δισ. ευρώ νέων χρεών, ενώ από την αρχή του έτους έχουν μαζευτεί 5,7 δισ. ευρώ απλήρωτων φόρων. Αυτό το ρεπορτάζ εξηγεί πώς φτάσαμε σε αυτή την κατάσταση, τι την προκάλεσε, ποιες είναι οι συνέπειες για την κοινωνία και την οικονομία, τι μέτρα έχουν ληφθεί για να αντιμετωπιστεί και τι λένε οι ειδικοί για το μέλλον. Επίσης, εξετάζονται παράγοντες όπως η ανεργία, η ακρίβεια, η πανδημία και η οικονομική κρίση, που επηρέασαν την πορεία των χρεών.

Πώς ξεκίνησε το πρόβλημα

Το φαινόμενο των χρεών προς το κράτος δεν είναι καινούργιο. Ξεκίνησε από την οικονομική κρίση του 2009, όταν η Ελλάδα μπήκε σε αυστηρά οικονομικά προγράμματα και εφαρμόστηκαν μέτρα λιτότητας. Οι φόροι αυξήθηκαν, οι μισθοί και οι συντάξεις μειώθηκαν, και πολλοί πολίτες και επιχειρήσεις δεν μπορούσαν να πληρώσουν τις υποχρεώσεις τους. Αργότερα, η πανδημία COVID-19 έκανε τα πράγματα χειρότερα. Πολλές επιχειρήσεις έκλεισαν προσωρινά, οι καταναλωτές περιόρισαν τις αγορές τους και η ανεργία αυξήθηκε. Παρόλο που δόθηκαν κάποιες οικονομικές ενισχύσεις, τα χρέη συνέχισαν να αυξάνονται. Όταν τελείωσαν τα μέτρα στήριξης, οι φορολογικές υποχρεώσεις επανήλθαν, αλλά πολλοί δεν είχαν τη δυνατότητα να πληρώσουν.

Πού βρισκόμαστε σήμερα

Τα στοιχεία δείχνουν ότι το πρόβλημα είναι πολύ μεγάλο. Τα συνολικά χρέη προς το κράτος φτάνουν τα 111,6 δισ. ευρώ, δηλαδή σχεδόν το μισό του ετήσιου εισοδήματος της χώρας. Από αυτά, τα 84,4 δισ. ευρώ θεωρούνται ότι μπορούν να εισπραχθούν, ενώ τα υπόλοιπα 27,1 δισ. ευρώ είναι σχεδόν αδύνατο να πληρωθούν, γιατί προέρχονται από ανθρώπους που έχουν πεθάνει, επιχειρήσεις που έχουν κλείσει ή ΑΦΜ που δεν είναι πλέον ενεργά. Συνολικά, περίπου 4 εκατομμύρια φορολογούμενοι χρωστούν στο Δημόσιο. Μόνο τον Αύγουστο του 2025 προστέθηκαν 1,37 δισ. ευρώ νέων χρεών, ενώ από την αρχή του χρόνου το ποσό των νέων απλήρωτων φόρων έφτασε τα 5,7 δισ. ευρώ. Αυτό δείχνει ότι το πρόβλημα συνεχίζει να μεγαλώνει.

Γιατί δυσκολεύονται οι πολίτες

Υπάρχουν πολλοί λόγοι που οι πολίτες και οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να πληρώσουν τις υποχρεώσεις τους. Η ανεργία, αν και έχει μειωθεί σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, παραμένει υψηλή σε κάποιες περιοχές και ηλικίες. Πολλοί εργάζονται με χαμηλούς μισθούς ή με μερική απασχόληση, κάτι που δυσκολεύει την πληρωμή φόρων. Η ακρίβεια είναι ένας άλλος σημαντικός παράγοντας. Οι τιμές σε βασικά προϊόντα και υπηρεσίες έχουν αυξηθεί πολύ, και αυτό έχει μειώσει το εισόδημα των νοικοκυριών. Η Ελλάδα έχει υψηλότερο πληθωρισμό από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάτι που κάνει την καθημερινότητα πιο δύσκολη.

Η πανδημία COVID-19 άφησε πίσω της πολλές οικονομικές πληγές. Πολλοί εργαζόμενοι βρέθηκαν σε αναστολή, και πολλές επιχειρήσεις δεν κατάφεραν να επανέλθουν. Τα μέτρα στήριξης δεν ήταν αρκετά για να καλύψουν τις απώλειες, και έτσι τα χρέη αυξήθηκαν. Τέλος, η φορολογική πολιτική με τους υψηλούς φόρους και τις λίγες ευκαιρίες για ρύθμιση χρεών έκανε την κατάσταση ακόμα πιο δύσκολη. Πολλοί δεν πληρούν τα κριτήρια για να μπουν σε ρυθμίσεις, και δεν υπάρχουν εύκολοι τρόποι για να διαγραφούν παλιά χρέη.

Τι λένε οι αρμόδιοι

Ο πρόεδρος της ΑΑΔΕ, Γιώργος Πιτσιλής, δήλωσε ότι η ψηφιοποίηση των διαδικασιών και η ενίσχυση των ελέγχων είναι απαραίτητα εργαλεία για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Ο Υπουργός Οικονομικών ανέφερε ότι «η κυβέρνηση εξετάζει νέα ρύθμιση οφειλών με κοινωνικά κριτήρια και κίνητρα για συνεπείς φορολογούμενους, ώστε να ενισχυθεί η φορολογική συμμόρφωση». Από την πλευρά της αντιπολίτευσης, υπάρχουν έντονες αντιδράσεις. Εκπρόσωποί της υποστηρίζουν ότι η διαρκής αύξηση των οφειλών αποτελεί ένδειξη αποτυχίας της οικονομικής πολιτικής και της έλλειψης ουσιαστικής στήριξης των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων.

Τι προσπαθεί να κάνει το κράτος

Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, έχουν ξεκινήσει διάφορες ενέργειες. Η ΑΑΔΕ χρησιμοποιεί πλέον τεχνολογία και αυτοματοποιημένους ελέγχους για να εντοπίζει ποιοι χρωστούν και να παρακολουθεί τη συμπεριφορά τους. Επίσης, εξετάζεται το ενδεχόμενο να δημιουργηθούν νέες ρυθμίσεις με περισσότερες δόσεις και χαμηλότερα επιτόκια, ώστε να διευκολυνθούν όσοι έχουν πραγματική ανάγκη. Ένα άλλο μέτρο που συζητείται είναι η διαγραφή χρεών που δεν μπορούν να εισπραχθούν, ώστε να καθαρίσουν τα αρχεία και να επικεντρωθούν οι προσπάθειες σε χρέη που μπορούν να πληρωθούν. Παράλληλα, ενισχύονται οι διαδικασίες εξωδικαστικής ρύθμισης, για να αποφεύγονται οι χρονοβόρες δικαστικές διαμάχες.

Τι λένε οι ξένοι οργανισμοί

Το πρόβλημα των χρεών στην Ελλάδα παρακολουθείται στενά από διεθνείς οργανισμούς και οίκους αξιολόγησης, όπως η Moody’s, η Fitch και η Standard & Poor’s. Αν και η ελληνική οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί κατά 2,3% το 2025, οι ειδικοί τονίζουν ότι τα υψηλά χρέη των πολιτών και των επιχειρήσεων είναι ένας σοβαρός κίνδυνος για τη σταθερότητα της χώρας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ζητήσει από την Ελλάδα να ενισχύσει τις προσπάθειες είσπραξης και να βελτιώσει τη φορολογική συμμόρφωση. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) έχει προτείνει αλλαγές στο φορολογικό σύστημα, ώστε να γίνει πιο απλό και δίκαιο, και να αυξηθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών προς το κράτος.

Τα χρέη προς το ελληνικό Δημόσιο, τα οποία υπερβαίνουν πλέον τα 111,6 δισεκατομμύρια ευρώ, καταγράφονται ως ένα από τα πλέον εκτεταμένα και πολύπλοκα ζητήματα της οικονομικής πραγματικότητας της χώρας. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα δεδομένα, οι παράγοντες που έχουν συμβάλει στη συσσώρευση των οφειλών περιλαμβάνουν την ανεργία, την αύξηση του κόστους ζωής, τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19, τη φορολογική επιβάρυνση και τη μειωμένη δυνατότητα των φορολογουμένων να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Επιπλέον, η περιορισμένη δυνατότητα είσπραξης σημαντικού μέρους των οφειλών, σε συνδυασμό με την ανάγκη διαμόρφωσης μέτρων με κοινωνικά κριτήρια, συνθέτουν ένα σύνθετο πλαίσιο για τον σχεδιασμό δημοσιονομικής πολιτικής.

Οι αρμόδιες ελληνικές αρχές έχουν προχωρήσει στην εφαρμογή τεχνολογικών λύσεων, στην προώθηση νέων ρυθμίσεων και στην αξιοποίηση εξωδικαστικών μηχανισμών για τη διευθέτηση των οφειλών. Παράλληλα, διεθνείς οργανισμοί παρακολουθούν τις εξελίξεις και εισηγούνται παρεμβάσεις που στοχεύουν στην ενίσχυση της διαφάνειας και της εμπιστοσύνης στο φορολογικό σύστημα. Η εξέλιξη της ελληνικής οικονομίας κατά τα επόμενα έτη εκτιμάται ότι θα επηρεαστεί από την αποτελεσματικότητα των παραπάνω πρωτοβουλιών και από την ικανότητα περιορισμού του συνολικού ύψους των οφειλών που αφορούν εκατομμύρια φορολογούμενους.

Πηγές: statistics.gr  aade.gr
Πηγή φωτογραφίας 1: thetoc.gr
Πηγή φωτογραφίας 2: naftemporiki.gr
Πηγή φωτογραφίας 3: ot.gr