Η Σαουδική Αραβία διαθέτει ήδη μία από τις πιο προηγμένες και ποικίλες αεροπορίες στον αραβικό Κόλπο. Η Βασιλική Σαουδαραβική Πολεμική Αεροπορία (RSAF) επιχειρεί με F-15SA (πάνω στα οποία βασίζεται το F-15EX), F-15SR (αναβαθμισμένη έκδοση), Eurofighter Typhoon και Panavia Tornado.
Η Σαουδική Αραβία διαθέτει ήδη μία από τις πιο προηγμένες και ποικίλες αεροπορίες στον αραβικό Κόλπο. Η Βασιλική Σαουδαραβική Πολεμική Αεροπορία (RSAF) επιχειρεί με F-15SA (πάνω στα οποία βασίζεται το F-15EX), F-15SR (αναβαθμισμένη έκδοση), Eurofighter Typhoon και Panavia Tornado. Παρ’ όλα αυτά, επιδιώκει να ενισχύσει περαιτέρω την αεροπορική της ισχύ απέναντι στις ολοένα αυξανόμενες απειλές από «παραβατικά κράτη» και μη κρατικούς δρώντες στον Περσικό Κόλπο.
Η Σαουδική Αραβία θα μπορούσε να γίνει το πρώτο αραβικό κράτος που θα υπογράψει συμφωνία για την αγορά μαχητικών F-35 Lightning II stealth, αν όλα εξελιχθούν ομαλά ανάμεσα στον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και τον Σαουδάραβα πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν.
Σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters, το αίτημα της Σαουδικής Αραβίας για την απόκτηση των μαχητικών F-35 εξετάζεται αυτή τη στιγμή από την κυβέρνηση Τραμπ, με πληροφορίες να αναφέρουν ότι η συμφωνία πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων έχει «ξεπεράσει ένα βασικό εμπόδιο του Πενταγώνου» ενόψει της επίσκεψης του Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν στον Λευκό Οίκο στις 18 Νοεμβρίου.
Η είδηση ακολουθεί την έγκριση, τον Μάιο του 2025, ενός τεράστιου πακέτου πώλησης όπλων ύψους σχεδόν 142 δισ. δολαρίων προς τη Σαουδική Αραβία από την κυβέρνηση Τραμπ. Το πακέτο αυτό περιελάμβανε αεράμυνα, πυραυλική άμυνα, ενίσχυση αεροπορίας και διαστήματος, ναυτική ασφάλεια και επικοινωνίες, αλλά το F-35 έλειπε χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με πηγή που επικαλείται το Reuters, η Σαουδική Αραβία υπέβαλε απευθείας αίτημα στον Ντόναλντ Τραμπ νωρίτερα φέτος για την αγορά 48 μαχητικών F-35 και αυτή ίσως είναι η πρώτη φορά που αποκαλύπτεται το μέγεθος του αιτήματος.
Ένας Αμερικανός αξιωματούχος δήλωσε ότι «η πώληση προχωρούσε μέσα από το σύστημα», αλλά θα χρειαστεί «περαιτέρω εγκρίσεις σε επίπεδο υπουργικού συμβουλίου, τελική έγκριση από τον Τραμπ και ενημέρωση του Κογκρέσου» προτού οριστικοποιηθεί, περιγράφοντας έτσι μια μακρά και πολύπλοκη διαδικασία.
Η ίδια πηγή ανέφερε πως το αρμόδιο τμήμα του Πενταγώνου εργάστηκε επί μήνες πάνω στην πιθανή συμφωνία, η οποία πλέον έχει περάσει στο επίπεδο του υπουργού Άμυνας.
Ακόμη σημαντικότερο είναι ότι η έκθεση σημειώνει πως η πώληση των F-35 θα μπορούσε να συνδεθεί με μια ευρύτερη διπλωματική προσπάθεια — καθώς η κυβέρνηση Μπάιντεν στο παρελθόν είχε εξετάσει την παροχή F-35 στη Σαουδική Αραβία στο πλαίσιο μιας συνολικής συμφωνίας που θα περιλάμβανε εξομάλυνση των σχέσεων του Ριάντ με το Ισραήλ.
Πολλοί αναλυτές έχουν εκφράσει παρόμοιες εκτιμήσεις.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2023, το Ριάντ βρισκόταν κοντά στην ολοκλήρωση συμφωνίας με το Τελ Αβίβ, βασισμένη σε αμερικανικές εγγυήσεις, αλλά η διαδικασία ανεστάλη όταν το Ισραήλ εξαπέλυσε βομβαρδισμούς στη Γάζα ως απάντηση στην επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου. Δεν θα ήταν απίθανο ο Τραμπ —ο αρχιτέκτονας των Συμφωνιών του Αβραάμ να αξιοποιήσει ξανά τη «νορμαλοποίηση των σχέσεων» ως διαπραγματευτικό χαρτί για να εξασφαλίσει έγκριση της πώλησης F-35.
Η Σαουδική Αραβία διαθέτει ήδη μία από τις πιο προηγμένες και ποικίλες αεροπορίες στον αραβικό Κόλπο. Η Βασιλική Σαουδαραβική Πολεμική Αεροπορία (RSAF) επιχειρεί με F-15SA (πάνω στα οποία βασίζεται το F-15EX), F-15SR (αναβαθμισμένη έκδοση), Eurofighter Typhoon και Panavia Tornado. Παρ’ όλα αυτά, επιδιώκει να ενισχύσει περαιτέρω την αεροπορική της ισχύ απέναντι στις ολοένα αυξανόμενες απειλές από «παραβατικά κράτη» και μη κρατικούς δρώντες στον Περσικό Κόλπο.
Παλαιότερα, υπήρχαν πληροφορίες ότι το Ριάντ εξέταζε την αγορά 100 τουρκικών stealth μαχητικών KAAN ως εναλλακτική στο F-35. Οι συνομιλίες άρχισαν τον Δεκέμβριο του 2024, μετά την αγορά του μη επανδρωμένου μαχητικού drone Akinci από την Τουρκία. Ωστόσο, αν το Πεντάγωνο εγκρίνει την πώληση των F-35, η Σαουδική Αραβία πιθανότατα θα παραμερίσει το πρόγραμμα KAAN.
Το ενδιαφέρον του βασιλείου για τα F-35 είχε εκφραστεί επίσημα ήδη από το 2017, όμως το Πεντάγωνο καθυστερούσε έκτοτε, επικαλούμενο τη δέσμευση των ΗΠΑ να προστατεύουν την ποιοτική στρατιωτική υπεροχή (QME) του Ισραήλ στην περιοχή.
Επί του παρόντος, μόνο το Ισραήλ επιχειρεί με μαχητικά 5ης γενιάς F-35 στην περιοχή, γεγονός που του εξασφαλίζει απόλυτη αεροπορική υπεροχή.
Το Ισραήλ αρχικά παρήγγειλε 50 F-35 Lightning II από τη Lockheed Martin, και στη συνέχεια επιπλέον 25 το 2023.
Επιχειρεί με μια ειδικά τροποποιημένη έκδοση, γνωστή ως F-35I “Adir”, προσαρμοσμένη στις επιχειρησιακές του ανάγκες, και ήταν η πρώτη χώρα που χρησιμοποίησε το αεροσκάφος σε πραγματικές μάχες.
Το stealth μαχητικό χρησιμοποιήθηκε μάλιστα και στον πόλεμο του Ισραήλ με το Ιράν, εκτελώντας αποστολές κρούσης μέσα στο ιρανικό έδαφος.
Η πιθανή πώληση F-35 στη Σαουδική Αραβία θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά τις ισορροπίες στη Μέση Ανατολή.
Ωστόσο, βασικό εμπόδιο παραμένει η μακρόχρονη συμφωνία ΗΠΑ–Ισραήλ, σύμφωνα με την οποία τα αμερικανικά όπλα που παρέχονται στο Ισραήλ πρέπει να είναι «ανώτερα σε δυνατότητες» από εκείνα που πωλούνται σε γειτονικά ή ανταγωνιστικά κράτη.
Έτσι, ακόμη και προς συμμάχους, οι ΗΠΑ δεν μπορούν να πουλήσουν συστήματα που θα έθεταν σε κίνδυνο το ποιοτικό στρατιωτικό πλεονέκτημα (QME) του Ισραήλ.
Αντιδρώντας στις φήμες περί πώλησης, η Jerusalem Post δημοσίευσε άρθρο σημειώνοντας πως, αν και οι Σαουδάραβες είναι κοντά στις ΗΠΑ και αποτελούν μέρος μιας ανεπίσημης περιφερειακής συμμαχίας ασφαλείας με το Ισραήλ ενάντια στην Τεχεράνη, «έχουν επίσης φλερτάρει με τη Ρωσία και την Κίνα και υπέγραψαν συμφωνίες με το Ιράν».
Η εφημερίδα προειδοποίησε: «Αν το Ριάντ αποκτήσει τα F-35 και διαμοιραστεί τεχνολογία με τη Ρωσία, την Κίνα ή το Ιράν, η ποιοτική υπεροχή του Ισραήλ έναντι της Τεχεράνης θα μπορούσε να διαβρωθεί, προκαλώντας επιπλέον εντάσεις με το Πεκίνο και τη Μόσχα».
Νωρίτερα φέτος, Ισραηλινοί αξιωματούχοι ασφαλείας δήλωσαν στην τοπική ιστοσελίδα Walla ότι αν οι ΗΠΑ εγκρίνουν την πώληση και περάσει από το Κογκρέσο, το Ισραήλ «θα χρειαστεί να επαναξιολογήσει τη στρατηγική του» — χωρίς να διευκρινίσουν σε ποια κατεύθυνση.
Παράλληλα, ορισμένοι Ισραηλινοί αξιωματούχοι πρότειναν τα F-35 που θα πωλούνταν σε άλλες χώρες της περιοχής να έχουν περιορισμένες δυνατότητες, ώστε να προστατευτεί το ισραηλινό πλεονέκτημα.
Σύμφωνα με προηγούμενο δημοσίευμα της Jerusalem Post, «αν τα αραβικά κράτη αποκτήσουν F-35, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να περιορίσουν τις δυνατότητές τους».
Αυτό θα σήμαινε, για παράδειγμα, πώληση στην RSAF χωρίς την αναβάθμιση Block 4 αν και μένει να φανεί αν η Σαουδική Αραβία θα δεχόταν τέτοιο όρο.
Το Ισραήλ είναι γνωστό ότι έχει ασκήσει έντονες πιέσεις κατά πιθανής πώλησης F-35 στην Τουρκία. Το 2019, ισραηλινά μέσα μετέδωσαν ότι το Τελ Αβίβ εκμεταλλεύτηκε τη δυσαρέσκεια των ΗΠΑ για την αγορά ρωσικών S-400 από την Άγκυρα, ώστε να αποτρέψει την πώληση F-35 στην Τουρκία και να διατηρήσει το στρατιωτικό του πλεονέκτημα.
Παρόμοιες αναφορές φέτος ισχυρίστηκαν ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός πίεζε ξανά, το 2025, για να εμποδίσει τη νέα συμφωνία, εν μέσω αναθέρμανσης των σχέσεων ΗΠΑ–Τουρκίας.
Μία πιθανή λύση για τις ΗΠΑ, ώστε να διατηρηθεί η ισραηλινή υπεροχή ενώ θα πουλούσαν F-35 στη Σαουδική Αραβία, θα ήταν να προμηθεύσουν το Ισραήλ με το επόμενης γενιάς F-47.
Ο Ντόναλντ Τραμπ είχε δηλώσει νωρίτερα πως θα ήταν ανοιχτός στην εξαγωγή μιας «υποβαθμισμένης» έκδοσης του F-47, κάτι που θα μπορούσε να διατηρήσει την υπεροχή του Ισραήλ αλλά και να διασφαλίσει τη Σαουδική Αραβία, αποτρέποντάς την να στραφεί προς Ρωσία ή Κίνα.
Οι πωλήσεις όπλων στη Σαουδική Αραβία έχουν αποτελέσει στο παρελθόν αντικείμενο έρευνας από το Κογκρέσο, ιδίως μετά τη δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι το 2018. Μάλιστα, χώρες όπως η Γερμανία είχαν αρνηθεί να προμηθεύσουν όπλα στο Ριάντ λόγω ανησυχιών για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κυρίως στον πόλεμο της Υεμένης.
Αν η πώληση των F-35 «κολλήσει» ξανά, η Σαουδική Αραβία θα μπορούσε να επιλέξει να αναβαθμίσει τον στόλο της με Eurofighter Typhoon (καθώς η Γερμανία έχει πλέον άρει το εμπάργκο εξαγωγών) ή με τα γαλλικά Rafale. Η ενίσχυση των Eurofighter θα επεκτείνει τον υπάρχοντα στόλο, ενώ τα Rafale θα στηρίξουν την πολιτική «ποικιλομορφίας» και θα βελτιώσουν τη συνεργασία με χώρες όπως τα ΗΑΕ και το Κατάρ που ήδη τα χρησιμοποιούν.
Επιπλέον, το Ριάντ μπορεί να εξετάσει τη συμμετοχή του στο πρόγραμμα 6ης γενιάς Global Combat Air Programme (GCAP), μαζί με το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιαπωνία και την Ιταλία.
Πηγή: geopolitico.gr
Πηγή φωτογραφίας: geopolitico.gr
