Η κυβέρνηση κατέθεσε ξαφνικά μια τροπολογία που αφορά τον χώρο μπροστά από το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, εντάσσοντάς την σε νομοσχέδιο του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών. Η κίνηση αυτή προκάλεσε αντιδράσεις από την αντιπολίτευση, που κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι δεν έγινε καμία συζήτηση ή προετοιμασία. Η τροπολογία μπήκε σε διαδικασία ονομαστικής ψηφοφορίας μετά από αίτημα του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΚΕ, ώστε να φανεί ξεκάθαρα τι ψήφισε κάθε βουλευτής. Η ψηφοφορία ολοκληρώθηκε με 159 ψήφους υπέρ και 134 κατά, από σύνολο 293 βουλευτών που ήταν παρόντες. Υπέρ ψήφισαν οι βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας και τρεις ανεξάρτητοι πρώην μέλη των «Σπαρτιατών». Όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης ψήφισαν κατά. Το αποτέλεσμα έδειξε πόσο διχασμένη είναι η Βουλή πάνω στο θέμα.

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης υποστήριξε ότι η τροπολογία είναι απαραίτητη για να προστατευτεί ένα σημαντικό εθνικό σύμβολο. Είπε ότι το Μνημείο δεν πρέπει να γίνεται χώρος για πολιτικές αντιπαραθέσεις ή διαμαρτυρίες. Ο Σωκράτης Φάμελος από τον ΣΥΡΙΖΑ απάντησε ότι η κυβέρνηση φοβάται τη φωνή του κόσμου και προσπαθεί να την περιορίσει. Τόνισε ότι το Μνημείο ανήκει στον λαό και όχι στην καταστολή, και ότι η απαγόρευση των συγκεντρώσεων εκεί είναι χτύπημα στη δημοκρατία και στην ιστορική μνήμη. Ο Δημήτρης Κουτσούμπας από το ΚΚΕ είπε ότι το Μνημείο είναι σύμβολο αγώνα και θυσίας και όχι σιωπής, και κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι προσπαθεί να απομακρύνει τον κόσμο από την ιστορία του. Ο Νίκος Ανδρουλάκης από το ΠΑΣΟΚ δήλωσε ότι το Μνημείο πρέπει να προστατεύεται, αλλά όχι με μέτρα που θυμίζουν άλλες εποχές. Επισήμανε ότι η ιστορική αξιοπρέπεια πρέπει να συνδυάζεται με σεβασμό στα δικαιώματα των πολιτών.

Η τροπολογία ορίζει ότι ο χώρος μπροστά από το Μνημείο είναι «ιδιαίτερης ιστορικής και εθνικής σημασίας» και βάζει περιορισμούς στη χρήση του. Συγκεκριμένα, απαγορεύονται όλες οι δημόσιες συγκεντρώσεις εκεί, ανεξάρτητα από τον σκοπό ή το περιεχόμενό τους. Δεν θα επιτρέπονται ούτε ειρηνικές ούτε συμβολικές συγκεντρώσεις. Ο στόχος είναι να παραμείνει ο χώρος αποκλειστικά για την απόδοση τιμών στους πεσόντες. Επίσης, απαγορεύεται να τοποθετούνται πανό, πλακάτ ή άλλα αντικείμενα που μπορεί να αλλάξουν την εικόνα του Μνημείου. Ο χώρος θα είναι «ουδέτερος» και αφιερωμένος μόνο στον ιστορικό του ρόλο. Όσοι παραβιάζουν τους κανόνες θα αντιμετωπίζουν πρόστιμα και ποινές φυλάκισης έως έξι μηνών. Η Ελληνική Αστυνομία θα έχει την ευθύνη να εφαρμόζει τα μέτρα και να απομακρύνει όσους δεν συμμορφώνονται. Η τροπολογία θα ισχύσει αμέσως μόλις δημοσιευτεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Η χρονική στιγμή της κατάθεσης, λίγες μέρες πριν την 28η Οκτωβρίου, δεν θεωρείται τυχαία. Πηγές από την κυβέρνηση λένε ότι υπήρξε πίεση από την αστυνομία για να αποφευχθούν επεισόδια και συγκεντρώσεις μπροστά από το Μνημείο. Η αντιπολίτευση, από την άλλη, υποστηρίζει ότι πρόκειται για προσπάθεια να περιοριστούν οι αντιδράσεις του κόσμου ενόψει της επετείου. Υπήρξαν συζητήσεις και αμφιβολίες μέσα στην κυβέρνηση για το πολιτικό κόστος της τροπολογίας, αλλά τελικά αποφασίστηκε να προχωρήσει, με στόχο την «προστασία της δημόσιας τάξης και της εθνικής αξιοπρέπειας».

Αμέσως μετά την ψήφιση, πολίτες άρχισαν να συγκεντρώνονται έξω από τη Βουλή για να διαμαρτυρηθούν. Η κινητοποίηση οργανώθηκε μέσω διαδικτύου και συμμετείχαν φοιτητές, εργατικά σωματεία, αντιφασιστικές ομάδες και μέλη πολιτικών οργανώσεων. Τα συνθήματα που ακούστηκαν ήταν υπέρ της ελευθερίας έκφρασης και κατά της «νομοθετικής φίμωσης». Η αστυνομία ήταν παρούσα με ισχυρές δυνάμεις και κλούβες των ΜΑΤ στην πλατεία Συντάγματος. Δεν σημειώθηκαν επεισόδια, αλλά η ατμόσφαιρα ήταν τεταμένη. Οργανώσεις πολιτών έχουν ήδη καλέσει σε νέα συγκέντρωση την Παρασκευή, με στόχο να περικυκλώσουν συμβολικά το Μνημείο.

Η τροπολογία προκάλεσε μεγάλη αντίδραση και στα κοινωνικά δίκτυα. Το hashtag #ΜνημείοτουΛαού έγινε viral μέσα σε λίγες ώρες, με χιλιάδες χρήστες να εκφράζουν την αντίθεσή τους. Πολλοί δημοσίευσαν φωτογραφίες από παλιές συγκεντρώσεις μπροστά από το Μνημείο, τονίζοντας τη σημασία του ως σημείο λαϊκής έκφρασης. Γνωστοί σχολιαστές, καλλιτέχνες και πανεπιστημιακοί χαρακτήρισαν την τροπολογία ως προσπάθεια περιορισμού της ελευθερίας και της ιστορικής μνήμης. Ορισμένοι μίλησαν για επιστροφή σε αυταρχικές πρακτικές. Επιπλέον, 42 πανεπιστημιακοί υπέγραψαν κοινή ανακοίνωση, στην οποία αναφέρουν ότι η απαγόρευση συγκεντρώσεων μπροστά από το Μνημείο είναι προσβολή της ελευθερίας έκφρασης και της ιστορικής συνείδησης.

Το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη χτίστηκε το 1932 και βρίσκεται μπροστά από τη Βουλή, στην πλατεία Συντάγματος. Είναι αφιερωμένο στους στρατιώτες που έπεσαν στους πολέμους και αποτελεί σημείο τιμής και μνήμης. Εκεί γίνεται η αλλαγή φρουράς από τους Εύζωνες και κατατίθενται στεφάνια από επίσημους προσκεκλημένους. Το ανάγλυφο του Μνημείου δείχνει έναν πολεμιστή και φέρει επιγραφές με ονόματα μαχών. Τα τελευταία χρόνια, ο χώρος έχει χρησιμοποιηθεί και για πολιτικές και κοινωνικές συγκεντρώσεις, λόγω της κεντρικής του θέσης και της συμβολικής του σημασίας. Η νέα τροπολογία αλλάζει το καθεστώς του χώρου, με στόχο να τον προστατεύσει ως μνημείο εθνικής σημασίας.

Η ψήφιση της τροπολογίας ολοκληρώθηκε με κοινοβουλευτική πλειοψηφία, εν μέσω έντονων αντιπαραθέσεων και αντιδράσεων. Η εφαρμογή της ξεκινά άμεσα. Οργανώσεις πολιτών και νομικοί εξετάζουν ήδη τρόπους αντίδρασης, ενώ το θέμα παραμένει ανοιχτό. Το ενδιαφέρον στρέφεται στις επόμενες ημέρες και στην αντίδραση της κοινωνίας και των θεσμών. Το Insideworld θα συνεχίσει να παρακολουθεί τις εξελίξεις.

Πηγή φωτογραφίας 1: imerodromos.gr
Πηγή φωτογραφίας 2: documentonews.gr
Πηγή φωτογραφίας 3: efsyn.gr