Η Λωρίδα της Γάζας βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο της διεθνούς επικαιρότητας, καθώς ένα φιλόδοξο ειρηνευτικό σχέδιο που προτείνει ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, έχει προκαλέσει αναταράξεις και έντονες διαβουλεύσεις μεταξύ των εμπλεκόμενων πλευρών. Το σχέδιο, το οποίο παρουσιάστηκε ως τελεσίγραφο προς τη Χαμάς, συνοδεύεται από αυστηρές προειδοποιήσεις και υπόσχεται σημαντικές ανταλλαγές που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε παύση πυρός και ενδεχομένως σε μια νέα πολιτική πραγματικότητα στη Γάζα.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουν διαρρεύσει από διπλωματικές πηγές, το σχέδιο περιλαμβάνει 20 βασικά σημεία. Κεντρικό στοιχείο αποτελεί η άμεση απελευθέρωση 48 ομήρων, εκ των οποίων περίπου 20 εκτιμάται ότι είναι εν ζωή. Η Χαμάς καλείται να τους απελευθερώσει εντός 72 ωρών από την αποδοχή του σχεδίου. Σε αντάλλαγμα, προβλέπεται παύση πυρός, αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από κατοικημένες περιοχές και ένα ευρύτερο πλαίσιο ανοικοδόμησης της Γάζας υπό διεθνή εποπτεία.

Το σχέδιο προβλέπει επίσης αμνηστία για μέλη της Χαμάς που θα παραδώσουν τα όπλα, καθώς και τη δημιουργία μεταβατικής παλαιστινιακής κυβέρνησης που θα αναλάβει τη διοίκηση της περιοχής. Παράλληλα, προτείνεται η ανάπτυξη διεθνούς δύναμης ασφαλείας (ISF), η οποία θα αντικαταστήσει τις ισραηλινές στρατιωτικές μονάδες και θα εγγυηθεί την τήρηση της συμφωνίας. Στο σκέλος των ανταλλαγών, το Ισραήλ δεσμεύεται να απελευθερώσει 250 Παλαιστινίους που κρατούνται με ισόβια ποινή, 1.700 συλληφθέντες μετά την 7η Οκτωβρίου, καθώς και να επιστρέψει τις σορούς Παλαιστινίων που βρίσκονται υπό κράτηση.

Η αντίδραση της Χαμάς στο τελεσίγραφο ήταν σύνθετη. Σύμφωνα με πηγές προσκείμενες στην οργάνωση, η ηγεσία της Χαμάς έχει αποδεχτεί ορισμένα σημεία του σχεδίου, κυρίως αυτά που αφορούν την παύση πυρός και την ανθρωπιστική βοήθεια. Ωστόσο, υπάρχουν σοβαρές επιφυλάξεις σε κρίσιμες διατάξεις. Η Χαμάς απορρίπτει την πλήρη αποστρατιωτικοποίηση της Γάζας, θεωρώντας ότι κάτι τέτοιο θα αφαιρούσε το δικαίωμα αντίστασης. Επιπλέον, αρνείται την ταυτόχρονη απελευθέρωση όλων των ομήρων, καθώς εκτιμά ότι έτσι χάνει το μοναδικό διαπραγματευτικό της πλεονέκτημα.

Ανησυχία προκαλεί επίσης η πρόβλεψη για παραμονή ισραηλινών δυνάμεων σε ζώνες ασφαλείας εντός της Γάζας, ακόμη και μετά την εφαρμογή της συμφωνίας. Η Χαμάς εκφράζει δυσπιστία απέναντι στην εποπτεία του Συμβουλίου Ειρήνης υπό την ηγεσία Τραμπ, θεωρώντας ότι δεν εγγυάται ουδετερότητα. «Το σχέδιο δεν διασφαλίζει τα νόμιμα δικαιώματα του παλαιστινιακού λαού και δεν εγγυάται την πολιτική μας παρουσία», ανέφερε χαρακτηριστικά στέλεχος της οργάνωσης σε δηλώσεις του στο διεθνές πρακτορείο Reuters.

Καθοριστικό ρόλο στη διαμεσολάβηση διαδραματίζει το Κατάρ. Ο πρωθυπουργός της χώρας, σε συνεργασία με τον αρχηγό των αιγυπτιακών μυστικών υπηρεσιών, παρέδωσε το σχέδιο στη Χαμάς και προσφέρει εγγυήσεις για την εφαρμογή του. Το Κατάρ λειτουργεί ως εγγυητής της συμφωνίας, διαβεβαιώνοντας τόσο τη Χαμάς όσο και το Ισραήλ ότι οι όροι θα τηρηθούν και ότι η διεθνής κοινότητα θα εποπτεύει την εφαρμογή τους. Η αποδοχή του σχεδίου από τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου συνδέεται άμεσα με τις διαβεβαιώσεις του Κατάρ, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές.

Το Ισραήλ έχει δηλώσει επίσημα την αποδοχή του σχεδίου και πιέζει για άμεση εφαρμογή. Ο πρεσβευτής του Ισραήλ στον ΟΗΕ, Ντάνι Ντάνον, ανέφερε χαρακτηριστικά: «Αν η Χαμάς απορρίψει το σχέδιο, θα τελειώσουμε τη δουλειά — είτε με το μαλακό είτε με το άγριο». Παράλληλα, το Ισραήλ φέρεται να έχει ξεκινήσει στοχευμένες επιχειρήσεις εναντίον ηγετών της Χαμάς στο εξωτερικό, γεγονός που εντείνει τις ανησυχίες της παλαιστινιακής πλευράς για την ειλικρίνεια της πρόθεσης ειρήνης.

Σε μια αιφνιδιαστική παρέμβαση, ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε ότι «η Χαμάς είναι έτοιμη για την ειρήνη», χαιρετίζοντας τη θετική αντίδραση της οργάνωσης στο ειρηνευτικό σχέδιο. Η δήλωση έγινε σε τελετή στην Κωνσταντινούπολη, όπου ο Τούρκος πρόεδρος τόνισε: «Η Χαμάς έδειξε, όπως έχει κάνει πάμπολλες φορές προηγουμένως, ότι είναι έτοιμη για την ειρήνη. Ένα παράθυρο ευκαιρίας άνοιξε για μια διαρκή ειρήνη στην περιοχή μας». Η Τουρκία συμμετέχει ενεργά στη διαμεσολάβηση και ανακοίνωσε την επιστροφή 137 ακτιβιστών που κρατούνταν από το Ισραήλ λόγω συμμετοχής σε ανθρωπιστικό στολίσκο προς τη Γάζα.

Το σχέδιο Τραμπ έχει προκαλέσει αντιδράσεις από άλλες παλαιστινιακές οργανώσεις, όπως το Λαϊκό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PFLP) και την Ισλαμική Τζιχάντ, που το χαρακτηρίζουν «εργαλείο διαχείρισης και παράτασης του πολέμου». Οι οργανώσεις αυτές θεωρούν ότι το σχέδιο δεν αντιμετωπίζει τις βαθύτερες αιτίες της σύγκρουσης και δεν εγγυάται την εθνική κυριαρχία των Παλαιστινίων.

Ανθρωπιστικές οργανώσεις εκφράζουν συγκρατημένη αισιοδοξία. Η πρόβλεψη για άμεση βοήθεια και ανασυγκρότηση της Γάζας θα μπορούσε να ανακουφίσει εκατοντάδες χιλιάδες αμάχους που ζουν υπό εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Ωστόσο, η εφαρμογή του σχεδίου εξαρτάται από την πολιτική βούληση των εμπλεκομένων και την ικανότητα της διεθνούς κοινότητας να εγγυηθεί την τήρησή του.

Το επόμενο 48ωρο θεωρείται κρίσιμο. Αν υπάρξει συμφωνία, θα πρόκειται για μια ιστορική παύση πυρός.

Πηγή φωτογραφίας 1: topontiki.gr
Πηγή φωτογραφίας 2: trtellinika.com
Πηγή φωτογραφίας 3: newyorker.com